نگاه کلیشهای به کودکان کار در فیلمها از جمله فیلم خورشید بسیار دیده میشود. نگاهی که با شرایط کودکان کار متفاوت است. در سینمای ایران، «فقر»، «اعتیاد» و «کودکان کار»، موضوعات جذاب و پرمخاطبی هستند که کارگردانها با هدف دیده شدن به آنها چنگ میزنند.
فیلم «خورشید»، ساخته «مجید مجیدی» اشاره کرد. فیلمی که قصد دارد کودکان کار را به تصویر بکشد ولی این اتفاق نمیافتد. این فیلم با انتقادی در بین منتقدان سینمایی نیز روبرو شد.
فیلم خورشید نگاه کلیشهای به کودک کار را پررنگ میکند
فعالان مدنی در حساسکردن جامعه نسبت به مسئلۀ کار کودک، تلاشهای مستمری میکنند. درحالیکه، مجیدی دقیقاً همان کلیشههایی را در فیلمش پیاده کرده است که پیش از این بارها در سریالها و برنامههای تلویزیونی به نمایش گذاشته شدهاند. از اینرو، این فیلم چیز جدیدی به اطلاعات مخاطب اضافه نمیکند. فیلم تنها به تقویت همان باورهای غلط، مبنی بر عضویت کودکان کار در باندهای تبهکار و نداشتن هیچ ابایی از انجام کار خلاف میپردازد!
شناخت راز شکستن نگاه کلیشهایی به کودکان کار
شناخت نداشتن از شرایط کودکان کار منجر به ساخت اثری میشود که هیچ سنخیتی با واقعیت ندارد. فیلمهایی از این دست میتواند باور عموم را نیز با خود همسو میکند. بسیاری از کودکان کار با خانوادههای خود زندگی میکنند و خانواده به کار آنان برای گذراندن زندگی نیاز دارد.
تنها نکتۀ مثبت فیلم خورشید نشاندادن وضعیت ناامن کودکان افغانستانی است. کارگردان در سکانس کوتاهی از حالت انفعال خارج میشود و نسبت به این موضوع اعتراض میکند.
پژوهش لازمه بازتولید نکردن نگاه کلیشهای
کارگردانهایی که دغدغۀ پرداختن به موضوعات اجتماعی طبق واقعیتهای روز جامعه را دارند قبل از ساخت فیلم، زمانی را برای شناخت سوژه باید صرف کنند. کارگردانان باید برای به دستآوردن شناخت کافی از سوژه زمانی را صرف گفتگو با افراد باتجربه در آن حوزه کنند. همچنین منابع مختلفی را بررسی کنند نه اینکه با تکیه بر تخیلات خود در اتاقی در بسته فیلم بسازنند.